Diyarbakır'in Konumu
Diyarbakır, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Karacadağ’dan Dicle Nehri kenarlarına uzanan bazalt platonun üzerine kurulmuştur. Deniz seviyesinden 650 metre yükseklikte yer alan il, doğuda Batman ve Muş, güneyde Mardin, batıda Şanlıurfa, Adıyaman ve Malatya, kuzeyde ise Elâzığ ve Bingöl illeri ile komşudur. Diyarbakır havzasının çevresi yüksekliklerle çevrilmiştir. Bu çukur alanın eksenini batı-doğu doğrultusunda Dicle Vadisi, kuzey doğrultusunda Güneydoğu Toroslar kuşatmaktadır. Bu dağlar Doğu Anadolu Bölgesi ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ni birbirinden ayırmaktadır. Diyarbakır havzasının güneybatısında ise Karacadağ kütlesi yükselir. Karacadağ, Diyarbakır – Şanlıurfa il sınırında, koyu renkli lavların yayılmasıyla oluşmuş eski bir volkan kütlesidir. Bu kütlenin zirve noktası ise 1.957 metre yüksekliğindeki Kolu baba Doruğu ’dur. Karacadağ’ın lavları, doğu yönünde Dicle Vadisi’ne kadar uzanır. Bu lavların yapısı çok geçirimli olduğundan, Karacadağ kütlesi üstünde akarsu aşınımı hemen hiç rol oynamamakta, dağın içine süzülen suların ancak eteklerde ve uzaklarda kaynaklar halinde yeryüzüne çıktığı bilinmektedir. İlde karasal iklim egemendir. Yazları çok sıcak geçer, ama kış soğukları Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki kadar şiddetli geçmemektedir. Bunun başlıca nedeni Güneydoğu Toroslar yayının kuzeyden gelen soğuk rüzgarları engellemesidir. Son yıllarda yapılan barajların oluşturduğu yapay göller, geniş buharlaşma yüzeyleri oluşturarak nispi nem oranını arttırmıştır. Bu nedenle son yıllarda Diyarbakır’ın kuru havası yumuşamaya başlamıştır. Geniş bir hinterlandı olan il merkezi, ulaşım yollarının kavşak noktasındadır. Diyarbakır’a ulaşım karayolu, hava yolu ve demiryolu ile sağlanmaktadır. Diyarbakır, Anadolu ile İran, Irak ve Suriye arasında doğal bir geçiş yolu, bir köprü görevi görmüş, bu nedenle de tarihin her devrinde birçok uygarlığın beşiği durumuna gelmiştir. İlk çağlardan beri önemli bir ticaret merkezi olan şehir günümüzde de bu özelliğini korumaktadır.